Multatuli: Schryf dat op!

Multatuli’s held Max Havelaar had het nodige te stellen met ondergeschikten die bij het bestrijden van de misstanden in Nederlands-Indië minder moed aan de dag legden dan hij:

De kontroleur Verbrugge trad de kamer van Havelaar binnen. Deze vroeg kortaf:

– Waaraan is m’nheer Slotering gestorven?
   – Dat weet ik niet.
   – Is hy vergiftigd?
   – Dat weet ik niet, maar...
   – Spreek duidelyk, Verbrugge!
   – Maar hy trachtte de misbruiken te-keer te gaan, zooals u, m’nheer Havelaar, en... en...
   – Welnu? Ga voort?
   – Ik ben overtuigd dat hy... zou vergiftigd geworden zyn als hy langer hier was gebleven.
   – Schryf dat op!

Verbrugge heeft die woorden opgeschreven. Zyn verklaring ligt voor my!

– Nog iets. Is ’t wáár of is ’t niet waar dat er gekneveld [uitgebuit] wordt in Lebak?

Verbrugge antwoordde niet.

– Antwoord, Verbrugge!
   – Ik durf niet.
   – Schryf ’t op, dat je niet durft!

Verbrugge heeft het opgeschreven: het ligt voor my.

– Wèl! Nog iets: je durft niet antwoorden op de laatste vraag, maar je zei me onlangs, toen er spraak was van vergiftiging, dat je de eenige steun was van je zusters te Batavia, niet waar? Ligt dáárin misschien de oorzaak van je vrees, de grond van wat ik altyd halfheid noemde?
   – Ja!
   – Schryf dat op.

Verbrugge schreef het op: zyn verklaring ligt voor my!

– ’t Is wèl, zei Havelaar, nu weet ik genoeg. En Verbrugge kon gaan.

(Multatuli, Max Havelaar of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy (1860), ed. Annemarie Kets (2004), p. 208 (hst. 18).)